Μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια θερμοκρασία μπορούν να προκαλέσουν οι εκρήξεις ηφαιστείων, με την προϋπόθεση η τέφρα να εκτοξευθεί στο μέσο στρώμα της στρατόσφαιρας, δηλαδή στα 15-20 χιλιόμετρα ύψος. σε αυτή την περίπτωση ο πλανήτης θα ψύχονταν, καθώς η σκόνη θα δημιουργούσε μια ομπρέλα, εμποδίζοντας τις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν στη Γη. Ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο θα είχε σημαντικές επιπτώσεις σε τομείς όπως η γεωργία, η βιοποικιλότητα και φυσικά η ανθρώπινη διαβίωση.
«Η πρόσφατη έκρηξη του ηφαιστείου Εϊαφιαλαϊόκουλ στην Ισλανδία δεν επηρεάζει το παγκόσμιο κλίμα, καθώς οι εκρήξεις ήταν μικρές σε ένταση», εξηγεί ο ηφαιστειολόγος και ερευνητής του ΙΓΜΕ Γιώργης Βουγιουκαλάκης. «Τυχόν επιδράσεις στο κλίμα ενδέχεται να υπάρξουν μόνο σε τοπικό επίπεδο, στην Ισλανδία και τη Βρετανία», καταλήγει.
Αν και δεν μπορούν να υπάρξουν ακριβείς προβλέψεις για το μέλλον, οι ηφαιστειολόγοι είναι σίγουροι πως οι εκρήξεις στην Ισλανδία θα διαρκέσουν μερικές εβδομάδες ακόμα, λόγω του μικρού όγκου μάγματος που υπάρχει. Οι Ισλανδοί ειδικοί σημειώνουν πως όταν όλο το νερό εξατμιστεί, τότε θα σταματήσει η δράση του ηφαιστείου. παράλληλα, θεωρείται βέβαιο ότι το Εϊαφιαλαϊόκουλ δεν επηρεάζει τα διπλανά ηφαίστεια της χώρας, ωστόσο -σε μια τέτοια περίπτωση- η δραστηριότητα θα μπορούσε να επεκταθεί ανατολικά, στο ηφαίστειο Κάτλα, που βρίσκεται επίσης κάτω από ένα στρώμα πάγου.
Κίνδυνοι για την υγεία
«Η στάχτη μπορεί να επιδεινώσει ασθένειες των πνευμόνων, ενώ εάν η σκόνη κατακαθίσει στο έδαφος, μπορεί να γίνει εξαιρετικά επικίνδυνη για τα ζώα και τους κατοίκους της βόρειας Ευρώπης εξαιτίας των τοξικών ουσιών που περιέχονται σ’ αυτήν», λέει ο Γ. Βουγιουκαλάκης. Για την Ελλάδα δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, εξαιτίας των ανέμων που πνέουν σε αντίθετη κατεύθυνση, άλλα και χάρη στα σύννεφα που «φιλτράρουν» τη σκόνη.
Οκτώ ενεργά ηφαίστεια στη Μεσόγειο
«Με Εξαίρεση την Αίτνα και το Στρόμπολι, όπου καταγράφονται μικρές εκρήξεις ανά πυκνά χρονικά διαστήματα, τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά ηφαίστεια “κοιμούνται” και εάν ξυπνήσουν, δεν θα δημιουργήσουν μεγάλες καταστροφές», σημειώνει ο Γ. Βουγιουκαλάκης.
Ως ενεργά ηφαίστεια θεωρούνται όσα έχουν εκραγεί τα τελευταία 10.000 χρόνια. στην Ευρώπη ενεργά ηφαίστεια υπάρχουν στην Ιταλία, την Ισλανδία και την Ελλάδα.
Το πιο σημαντικό ηφαίστειο της Ισλανδίας, η Χέκλα, έχει ύψος 1.491 μέτρα και μήκος που φτάνει τα 40 χιλιόμετρα. Η μεγαλύτερη έκρηξή του σημειώθηκε στην προ Χριστού εποχή και είχε προκαλέσει μείωση της θερμοκρασίας στο Βόρειο Ημισφαίριο για αρκετά χρόνια. Τα τελευταία χρόνια, έχει εκραγεί το 1947, το 1970, το 1980-1981, το 1991 και το 2000.
Γειτονικός κίνδυνος
Στην Ιταλία, τα σημαντικότερα ηφαίστεια είναι η Αίτνα, ο Βεζούβιος και το Στρόμπολι. Η Αίτνα έχει ύψος 3.329 μέτρα και εξωτερικά καλύπτεται από πολλά στρώματα τέφρας, λάβας και ηφαιστειακής σκόνης. Συχνά σημειώνει εκρήξεις μικρού μεγέθους, ενώ η δραστηριότητά του ξεκίνησε πριν από 500.000 χρόνια. Τον 20ο αιώνα εξερράγη έξι φορές -την πρώτη φορά το 1949- και από το 2001 επαναδραστηριοποιείται σχεδόν σε ετήσια βάση, με πιο πρόσφατη την έκρηξη του 2008.
Ο Βεζούβιος βρίσκεται στις ακτές της Νάπολης και, παρότι εξερράγη τελευταία φορά το 1944, θεωρείται ένα από τα πιο επικίνδυνα ηφαίστεια στον κόσμο. Το 79 μ.Χ. προκάλεσε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία, αφανίζοντας ολόκληρη την πόλη της Πομπηίας, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Το ηφαίστειο Στρόμπολι, που βρίσκεται σε ένα μικρό νησί βόρεια της Σικελίας, εκρήγνυται συνεχώς τα τελευταία 2.000 χρόνια.
Η φονικότερη έκρηξη στον 20ό αιώνα έγινε το 1930 και η πιο πρόσφατη το 2002.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε ενεργά ηφαίστεια, το οποία σχηματίζουν ένα ενιαίο ηφαιστειακό τόξο. Δύο από αυτά βρίσκονται στη Σαντορίνη (Καμένη και Κολούμπο) και από ένα στη Νίσυρο, τη Μήλο και τα Μέθανα. Η τελευταία φορά που εξερράγη το ηφαίστειο της Σαντορίνης ήταν το 1950, ενώ η μεγάλη έκρηξη το 1640 π.Χ. θεωρείται από τους επιστήμονες υπεύθυνη για τη σημερινή διαμόρφωση των νησιών του νότιου Αιγαίου. «Τα ελληνικά ηφαίστεια παρακολουθούνται από τους επιστήμονες, αν και η πιο αξιόλογη παρακολούθηση γίνεται στη Νίσυρο και τη Σαντορίνη», εξηγεί ο Γ. Βουγιουκαλάκης.
Ήπιες οι επιπτώσεις στο περιβάλλον
Το μέγεθος των επιπτώσεων στο περιβάλλον εξαρτάται από την ένταση των εκρήξεων. Οι μεγάλες εκρήξεις ηφαιστείων έχουν δραματικές συνέπειες στο περιβάλλον, καθώς παράγεται μεγάλη ποσότητα λάβας και σκόνης, εκπέμπονται τοξικά αέρια, δημιουργούνται λασπορέματα και αυξάνονται οι κατολισθήσεις. Η λάβα καίει τα πάντα στο πέρασμά της, καταστρέφοντας καλλιέργειες και εδάφη. Τα αέρια που απελευθερώνονται με την έκρηξη περιέχουν επικίνδυνες ουσίες όπως διοξείδιο και μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, υδροφθορικό και υδροχλωρικό οξύ κ.ά. Αυτά τα αέρια καταλήγουν στη στρατόσφαιρα, την οποία θερμαίνουν, προκαλώντας παράλληλα ψύξη της ατμόσφαιρας, ενώ είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία όξινης βροχής.
Ωστόσο, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν σχετίζεται με την επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, καθώς τα ηφαίστεια του πλανήτη παράγουν 200 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, ενώ μόνο το 2006 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ανθρώπινες δραστηριότητες έφτασαν τους 28 τρισεκατομμύρια τόνους. Αντίθετα, η έκρηξη του ηφαιστείου στην Ισλανδία είχε μάλλον θετικές επιπτώσεις, καθώς οι ακυρώσεις στις πτήσεις απέτρεψαν τις εκπομπές 200.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα την ημέρα, όσους δηλαδή ρύπους εκπέμπουν 100.000 σπίτια ετησίως.
Εφημερίδα : Realnews Κυριακή 23-04-2010
http://www.realnews.gr/
